Kunstmatige intelligentie is een van de meest bepalende en disruptieve technologieën van deze tijd. Het maakt ons leven op veel manieren makkelijker en kan helpen bij het oplossen van tal van maatschappelijke problemen. Tegelijkertijd zit er ook een keerzijde aan deze technologische ontwikkelingen. AI-toepassingen kunnen misbruikt worden of onbedoelde neveneffecten hebben die van invloed zijn op de nationale veiligheid.
AI omvat een grote diversiteit aan methodes, modellen en algoritmes. Hierdoor is het moeilijk een eenduidige definitie te geven die recht doet aan alle AI-technologieën en -toepassingen. AI omvat: ‘systemen die intelligent gedrag vertonen door hun omgeving te analyseren en met een graad van autonomie actie te ondernemen om specifieke doelen te bereiken. Simpel gezegd staat AI voor de mogelijkheid van een machine om menselijke vaardigheden, zoals redeneren, leren, plannen en creativiteit, te vertonen.
Vergelijkbaar met de komst van elektriciteit in de negentiende eeuw en de verbrandingsmotor in de twintigste eeuw zal AI in de eenentwintigste eeuw de samenleving fundamenteel veranderen. Wetenschappers werken al sinds de jaren ‘50 van de twintigste eeuw aan de ontwikkeling van AI. Pas recent is AI in een stroomversnelling geraakt en wordt het ook grootschalig in de praktijk toegepast.
Dit komt door de combinatie van een drietal ontwikkelingen:
1. Wetenschappelijke doorbraken op het gebied van datagestuurde AI en daarbinnen op het gebied van deep learning.
2. Toegenomen rekenkracht van computers.
3. De beschikbaarheid van grote hoeveelheden kwalitatief goede data.
In de loop der jaren zijn mensen steeds meer gebruik gaan maken van het internet. Met al hun online activiteiten hebben ze indirect veel digitale informatie gecreëerd. Daarnaast draagt ook het Internet of Things bij aan de groei van beschikbare data.
De drie hierboven genoemde ontwikkelingen lijken voorlopig niet tot stilstand te komen. Het is dan ook te verwachten dat AI-systemen steeds krachtiger worden en meer mogelijkheden zullen blijven krijgen.
AI wordt in steeds meer onderdelen van de samenleving praktisch gebruikt. De ontwikkelingen daarin gaan snel. Meer en meer bedrijven en onderdelen van de overheid maken gebruik van AI-toepassingen als chatbots, beslisalgoritmes en vertaal-algoritmes. Daarnaast zijn grote techbedrijven zich openlijk gaan toeleggen op AI, stijgt het aantal AI-gerelateerde patenten en groeien de investeringen in AI aanzienlijk. Ook AI-onderzoek neemt toe.
Tot 2014 kwamen de belangrijkste machine learning- modellen vanuit de academische wereld, maar sindsdien hebben techbedrijven de leidende positie overgenomen. Het bouwen van moderne AI-systemen vereist grote hoeveelheden data, computerkracht, en daarmee geld. Grote techbedrijven hebben over het algemeen meer middelen voor het ontwikkelen van AI dan non-profitorganisaties en academische instellingen.
Een systeemtechnologie kan door de hele economie en samenleving voor allerlei doelen worden gebruikt, kent continue verbetering en maakt complementaire innovatie mogelijk. Eerdere systeemtechnologieën waren onder andere de stoommachine, elektriciteit, de verbrandingsmotor en de computer.
De introductie van AI laat zich het best vergelijken met de introductie van elektriciteit. Beide hebben een immaterieel karakter. Ze bestaan meestal niet eigenstandig, maar zijn onderdeel van een product of dienst. Ook zijn beide technologieën eerst lange tijd door wetenschappers onderzocht en ontwikkeld zonder dat zij in de beginfase een idee hadden van de praktische en commerciële toepasbaarheid.
AI is dus niet zomaar een technologie waarvan de werking, de toepassing en het effect ervan op de samenleving goed te overzien zijn. Te allesomvattend en veelzijdig om door een groep beleidsmakers van één of enkele ministeries in goede banen te kunnen worden geleid. Bovendien is het deels nog onvoorspelbaar hoe AI onze samenleving zal veranderen.
Het zal nog decennia duren voordat AI tot volle wasdom komt en in zijn volledigheid een plek in de samenleving krijgt.
Ondertussen verlopen de ontwikkelingen van AI-toepassingen wel in een stroomversnelling. Meer lezen over de ontwikkeling van AI en de gevolgen voor onze nationale veiligheid.